Εφήμερα Μνημεία

Οι πρώτες φωτογραφίσεις του Ελληνικού τοπίου θα μπορούσαν σχηματικά να χαρακτηρισθούν “τοπία μετά ερειπίων”. Τα ερείπια έκτοτε έχουν πολλαπλασιασθεί, η τωρινή τους όμως όψη σπανίως πια προσελκύει τους λάτρεις του γραφικού. Όπως άλλοτε οι αρχαίοι ναοί, οι τσιμεντένιοι σκελετοί μισοτελειωμένων και εγκαταλελειμμένων κτισμάτων συναντιόνται κατά προτίμηση σε τοποθεσίες ιδιάζουσας ομορφιάς, όπως παραλίες, κορυφές λόφων ή δάση. Πληθαίνουν και απλώνονται σαν επιδερμικά καρκινώματα, συμπτώματα βαθύτερου νοσήματος στο σώμα της κοινωνίας.

Στα ποιό αθώα μεταπολεμικά χρόνια, τέτοιες κατασκευές συναντούσε κανείς κυρίως σε πόλεις και χωριά. Ήσαν ένδειξη μιας καινούργιας, σχετικής πάντα ευημερίας, αρκετής πάντως για το σταδιακό χτίσιμο της οικογενειακής οικίας: την πρώτη χρονιά θεμέλια και κολόνες, την άλλη τα τούβλα, ενώ ο σοβάς και οι κάσες ίσως περίμεναν την καλή χρονιά στις ελιές. Συχνά άφηναν αναμονές στη στέγη του ισογείου, ένδειξη ότι κάποτε θα έπεφτε και άλλος όροφος.

Τις τελευταίες όμως δεκαετίες, οι τσιμεντένιοι αυτοί σκελετοί, ως επί το πλείστον σε εξοχικές ή περιαστικές τοποθεσίες, είναι σχεδόν πάντα απόρροια διαφθοράς, πλεονεξίας ή ματαιοδοξίας. Τους καινούργιους αυτούς ναούς της Νέμεσης επέλεξε να φωτογραφίσει ο Jeff Vanderpool. Η πολυτελής βίλλα στη μέση του προστατευόμενου δάσους, η παραθαλάσσια ταβέρνα πάνω στον αιγιαλό, το φαραωνικό σύμπλεγμα που χρηματοδοτήθηκε, άγνωστο πως, από Ευρωπαϊκά κονδύλια: όλα έχουν παγώσει από έλλειψη χρημάτων, από κακοδιαχείριση η (πολύ σπανιότερα) ως αποτέλεσμα εισαγγελικής απόφασης.

Κάποια από αυτά τελικά θα αποπερατωθούν, όταν βρεθούν καινούργιοι πόροι και  δωροδοκηθούν τα κατάλληλα άτομα· άλλα πάλι θα παραμείνουν ως έχουν, φθαρμένα (δυστυχώς πολύ σιγά) από τον χρόνο, κυνική κληρονομιά στις ερχόμενες γενεές. Διότι εάν σε αραιά διαστήματα εκδίδεται καμιά διαταγή κατεδάφισης, το απολύτως βέβαιον είναι ότι ουδέποτε θα εκτελεσθεί. Si monumentum requiris, circumspice: Αν αναζητάς μνημείο, κοίταξε γύρω σου!

Γιάννης Σταθάτος, Classical Landscape With Ruins